Stina e verës ka përfunduar, por sezoni i zjarreve në Evropë vazhdon. Edhe këtë vit, Mekanizmi i Mbrojtjes Civile të BE-së u aktivizua nga Brukseli për të mbështetur Shqipërinë në luftën kundër zjarreve që prej më shumë se një jave kanë përfshirë jugun e vendit dhe që aktualisht janë jashtë kontrollit.
“Është një kujtesë thelbësore që sezoni i zjarrit shtrihet përtej verës”, përsëriti me forcë Komisioneri për Menaxhimin e Krizave, Janez Lenarčič, duke njoftuar përdorimin nga Tirana të mekanizmit të parandalimit dhe reagimit ndaj rrezikut të fatkeqësive të BE-së.
Siç shpjegoi Komisioneri Lenarçiç, pas kërkesës së Shqipërisë për ndihmë për shuarjen e zjarreve në bashkinë e Fierit, “ne kemi mobilizuar dy avionë zjarrfikës nga grupi i përbashkët i Mekanizmit të Mbrojtjes Civile të BE-së, të cilët tashmë po operojnë në terren”.
Për më shumë se një javë, zjarrfikësit dhe ushtria shqiptare janë të zënë me përpjekjet për të shuar 11 shpërthimet në jugperëndim të vendit, me sfidën më të madhe që sjellin erërat e forta që përhapin flakët drejt tokës bujqësore gati për korrje. Por kritike mbetet situata në pyllin me pisha të Darëzezës së Re, ku flakët janë të pakontrollueshme për forcat tokësore për shkak të kushteve atmosferike.
Për këtë arsye, nga Tirana u kërkua një ndërhyrje ajrore nëpërmjet Mekanizmit të BE-së, ku Shqipëria bën pjesë si anëtare me të drejta të plota që nga nëntori i vitit të kaluar.
Mekanizmi
I krijuar në vitin 2001 nga Komisioni Europian, Mekanizmi i BE-së është mjeti përmes të cilit 27 shtetet anëtare dhe 10 shtetet e tjera pjesëmarrëse (Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Islanda, Maqedonia e Veriut, Moldavia, Mali i Zi, Norvegjia, Serbia, Turqia dhe Ukraina) mund të forcojnë bashkëpunimim për parandalimin, përgatitjen dhe reagimin ndaj fatkeqësive, veçanërisht atyre natyrore.
Një ose më shumë autoritete kombëtare mund të kërkojnë aktivizimin e tij kur një emergjencë tejkalon aftësitë e reagimit të vendeve individuale të prekura. Komisioni koordinon reagimin solidar të pjesëmarrësve të tjerë me një pikë të vetme kontakti, duke kontribuar të paktën tre të katërtat e kostove operacionale të ndërhyrjeve të kërkim-shpëtimit dhe të zjarrfikësve.
Grupi evropian i mbrojtjes civile përbëhet nga burime të paracaktuara nga shtetet anëtare, të cilat mund të vendosen menjëherë nëse është e nevojshme. Kësaj i shtohet edhe rezerva e shpëtimit, flota e avionëve dhe helikopterëve zjarrfikës për të forcuar komponentët e menaxhimit të rrezikut nga fatkeqësitë: për verën e vitit 2023 është zhvilluar një plan emergjence, i cili parashikon dyfishimin e flotës rezervë të shpëtimit në 28 aeroplanë dhe helikopterë zjarrfikës, (përkatësisht 24 dhe 4).
Burime të kufizuara
Megjithatë, Mekanizmi i Mbrojtjes Civile të BE-së nuk është një instrument i pafund dhe të dhënat kanë filluar të shqetësojnë Brukselin. Në dy vitet e fundit, kërkesat për aktivizim “janë rritur me 400 për qind dhe burimet janë në kufirin e tyre”, paralajmëroi personi përgjegjës për menaxhimin e krizave në kabinetin e von der Leyen para eurodeputetëve.
“Tashmë mekanizmi po punon me kapacitet të plotë operacional. Por së shpejti mund të mos jemi më në gjendje të vijmë për të ndihmuar aty ku është e nevojshme,” tha Lenarçiç. Sepse, siç tregohet nga urgjenca më e keqe në historinë evropiane, edhe pse gjysma e forcave rezervë të shpëtimit ishin të stacionuara në Greqi, vendet e tjera anëtare nuk ishin në gjendje të dërgonin përforcime për shkak të alarmeve të tyre të zjarrit.
“Nëse nuk ka përgjigje koherente në nivel financiar, rreziku real është që përgjigja e përbashkët të dështojë pikërisht sepse çdo anëtar i BE-së do të duhet të përballet me një krizë në territorin e vet kombëtar – “disa sfida në të njëjtën kohë” – paralajmëroi ai Komisioneri. Lenarçiç.
