Klodian Tomorri
E kuqe si ngjyra e Bankës Kombëtare Tregtare. E lartë deri në qiell, ndryshe nga ndërtuesi i saj. Ky është identikiti i kullës më të re që do të ngulet në mes të Tiranës, thuajse ngjitur me Sheshin Skënderbej. Kulla do të ketë 54 kate dhe ndërtuesi i saj është Besnik Bami.
Vetë zoti Bami ka lindur në Cudhi të Krujës. Por përbindëshin e betonit që do të ngjeshë në zemër të kryeqytetit shqiptar ka vendosur ta quajë Barcelona Tower. Tani kulla u bë realitet.
Një ditë më parë Këshilli Kombëtar i Territorit miratoi lejet e zhvillimit ose ndërtimit për 12 kulla të reja në Tiranë. Mes tyre ishte edhe leja e zhvillimit për godinën multifunksionale Barcelona Toëer me vendodhje në rrugën Ibrahim Rugova.
Vendi i saktë ku do të ngrihet kulla është ngjitur me Shtëpinë e Gjetheve. Sot aty gjenden zyrat e BKT-së, ndërsa përballë, në krahun tjetër të rrugës, ndodhet selia e Partisë së Kullave. Por Bami nuk është i vetëm në këtë sipërmarrje. Brenda kullës së re është edhe BKT si pronare e tokës, ndonëse jo drejtëpërdrejtë por përmes një kompanie satelit të saj.
Sateliti Arkestate
Arkestate Investments është një kompani shqiptare e krijuar në vitin 2016. Pronari themelues i saj ishte një shoqëri amerikane nga Teksasi, e quajtur International Ark Holdings. Që atëherë, kompania ka ndërruar tre herë pronësi.
Në vitin 2019 kompania teksane ja shiti Arkestate Investments një shoqërie të quajtur Gold Circle LLC me bazë në Nevada. Kjo e fundit e mbajti një vit dhe në fund të 2020-ës e shiti Arkestate tek një shoqëri hollandeze, e quajtur Delta Real Estate Development. Pronari fundor i Delta Real Estate Development është Ahmet Çalik, biznesmeni turk që zotëron BKT-në. Të gjitha transaksionet janë ndërmjetësuar nga studio Tashko dhe Pustina.
Me pak fjalë, Arkestate është krahu imobiliar i Ahmet Çalikut. Ajo zotëron të gjitha pronat e Bankës Kombëtare dhe ato që kishte dikur Albtelekom. Tani në këto prona BKT ka filluar të ngulë kulla. Dhe kjo e rrugës Ibrahim Rugova nuk është e vetmja.
Shumë shpejt do të vijnë edhe dy të tjera me nga 40 kate. Ato do të jenë tek ish selia qendrore e BKT-së, ngjitur me Kishën Katolike. Por le të kthehemi tek Barcelona. Jo ajo e Mesit, por kjo e BKT-së dhe Bamit.
Urbanicid dhe ekonomicid
Gjerdani i kullave që po rrethon sheshin Skendërbej vetëm sa shtohet. Ashtu sikurse shtohen dhe katet e tyre. Dy lejet e fundit të miratuara në qendër janë për kulla mbi 50 kate. Fillimisht Mount of Tirana, tani Barcelona.
Dhe ndërsa kullat mbijnë si çibanë njëra pas tjetrës në zemrën e kryeqytetit, paraja vërshon lumë nga të katra anët. Shumë thonë se e gjitha është një operacion i madh pastrimi. Tani madje as nuk po e fshehin më. Në listën subjekteve zhvilluese që morën lejet një ditë më parë, ka dhe njerëz me rekorde kriminale në fushën e trafikut.
Por përtej ligjshmërisë së parave që financojnë kullat dhe asfiksojnë qendrën e Tiranës, Shqipërisë po i shfaqet një problem tjetër edhe më i madh. Ndërtimi po mbyt ekonominë.
Kullat prodhojnë fitime dhe fitimet prodhojnë edhe më shumë kulla. Teksa paraja shkon e gjitha në ndërtim, sektorët e tjerë rrudhen. Ekonomia nuk krijon kapacitete të reja prodhuese, por vetëm struktura betoni parazitare, të cilat vrasin ambientin dhe keqshpërndajnë burimet. Një rreth vicioz, që bën urbanicid, por potencialisht edhe ekonomicid.
Hovi i pandalshëm i ndërtimit ka filluar të ngjajë me një dështim të madh tregu, afër asaj që quhet Tragjedia e të Përbashktës. Në këtë rast ndërtuesit turren të betonizojnë qendrat historike për të nxjerrë fitime të lehta, ndërsa gjithë të tjerëve u lënë kostot urbanistike dhe ekonomisë i thajnë burimet financiare.
Barcelona është vetëm simboli i radhës i tragjedisë, e cila tani po vjen dhe me një risk shtesë. Me ndërtimin në Shqipëri po mpleksen direkt edhe bankat. BKT nuk është e vetmja.
