Peter Flanagan
“Të lutem behu serioz’. Ky ishte reagimi i babait tim kur i thashë se kisha rezervuar pushime në Shqipëri. “Është përgjigja e Evropës ndaj Koresë së Veriut!”
Im at kurrë nuk kishte frikë të udhëtonte në destinacione të çuditshme. Në të 20-at e tij ai kishte udhëtuar me makinë nga Rosslare në Stamboll, duke qëndruar në bujtinat komunistë gjatë rrugës në ish-Jugosllavi. “Por unë nuk isha aq budalla sa të shkoja në Shqipëri”.
U bëra pak mbrojtës, ndoshta duke kuptuar se sa pak kërkime kisha bërë. “Në fakt është një destinacion shumë i nxehtë në Instagram, babi”, i ofrova në mënyrë jo bindëse, duke treguar disa foto të ujërave të kristalta në telefonin tim.
Në kryeqytet, Tiranë, fillova të simpatizoj pak pozicionin e babait tim. Qyteti është shtëpia e Bunkart 2, një bunker nëntokësor i kthyer në muze të diktaturës brutale komuniste që sundoi vendin deri në vitin 1992.
Llamba të pista ndriçojnë dobët tunelet dhe dhomat shtypëse , maskat e gazit të policisë të rreshtuara në mure si koka dreri të montuara. Në një dhomë kishte një ekspozitë mbi qëndrimin armiqësor të regjimit ndaj të huajve, me përbuzje të veçantë për hipitë. Një direktivë zyrtare për rojet kufitare shkruante ‘Burrat me flokë të gjatë si gratë’. Nëse babai im do të ishte shfaqur me çantën e shpinës në vitet 1970, ai pothuajse me siguri do të ishte qëlluar në sy.
Destinacion popullor
Është ironike atëherë që turizmi është kryesisht përgjegjës për mrekullinë e vogël ekonomike të Shqipërisë. Ata vlerësojnë të kenë pritur afërsisht nëntë milionë pushues deri në fund të vitit 2023. Kjo do të thotë rreth tre turistë për çdo person që jeton aktualisht në vend.
Mbetet për t’u parë nëse kombi i vogël do të jetë në gjendje të përballojë rritjen e vizitorëve. Në Dhërmi ndërtuesit lënë shenja nëpër kodra. Në Tiranë po ngrihen ndërtesa me një zell që do të bënte të skuqej edhe mrekullinë ekonomike të Irlandës. Shqipëria humbi pjesën më të madhe të shekullit të 20-të dhe duket se njerëzit kanë një ngutje për të kompensuar kohën e humbur.
Liberalizimi brenda natës i shoqërisë kishte qenë i bezdisshëm për vendin më të izoluar në Evropë. Udhërrëfyesi im rreth Tiranës e përshkroi shikimin e televizorit si një fëmijë i vogël me babain e tij 45-vjeçar të ulur pranë tij, të dy me sy të hapur. Burri dhe djali po mësonin për botën në të njëjtën kohë.
Liria nuk nënkuptonte vetëm televizorë dhe projekte ndërtimi. Pronësia e makinave, e ndaluar më parë, lulëzoi gjithashtu. “Shumë e morën vesh se kishin nevojë për patentë vetëm pasi blenë makinën”, tha udhërrëfyesi im me shaka. Kur i tregova planin tim për të shkuar me makinë në bregdet, ai tundi kokën. ‘Paç fat’.
Udhëtim në rrugë
Më dukej vërtet e frikshme të drejtoje makinën. Rruga për në Dhërmi është një kanal betoni që ndan majat e maleve në njërën anë, ndërsa deti Jon i zbardhur nga dielli shkëlqen në anën tjetër. Pamjet të lënë pa frymë. Por i tillë është edhe drejtimi si kamikazë i përdoruesve të tjerë të rrugës, duke parakaluar me shpejtësi rreth kthesave anës shkëmbinjve në Mercedes Benze, ndërsa dhitë malore me sy të zymtë qëndrojnë aty pranë.
Një irlandez nuk duhet të jetë kaq i shpejtë për të gjykuar, ndoshta. Unë kam lindur në një vend ku ishte plotësisht e pranueshme të dështoje në testin e shoferit, t’i shtrëngoje dorën inspektorit dhe më pas të udhëtoje për në shtëpi. Ashtu si Irlanda, përpara se të anëtarësohej në BE, ky është një vend i egër, natyrisht i bukur me një kulturë rinore të frustruar dhe të sapolindur që dëshiron të bashkohet me komunitetin ndërkombëtar.
“Kemi filluar ta marrim seriozisht korrupsionin”, më tha udhërrëfyesi im. Ai shpreson se Shqipëria mund të arrijë anëtarësimin në BE me ritmin që bëri Kroacia në vitet 2000. Rruga e tyre, sinqerisht, nuk do të jetë e lehtë. I përshkruar nga disa si i vetmi narko-shtet i Evropës, vendi është shtëpia e një prej rrjeteve më të egra dhe emergjente të krimit të organizuar në botë. Imagjinoni Irlandën në kulmin e kronizmit të saj politik me një përzierje të karteleve të drogës në Amerikën Latine dhe filloni të kuptoni formën e problemit.
Megjithatë, atyre nuk u pëlqen nëse u përmend bandat. “Ne jemi një vend me tre milionë banorë. Si mund ta kontrollojë mafia jonë tregtinë e drogës në Londër? Është lajm i rremë”, tha udhërrëfyesi im.
Ai buzëqesh në fund të turneut, duke numëruar tufën e faturave të mbledhura nga turneu në këmbë i asaj mbrëmjeje. Është një natë e premte në Tiranë, dhe restorantet dhe koktej baret e qytetit janë të ndezura. Unë endem në muzg kundrejt një sfondi kupolash ortodokse, minareve të padukshme dhe rrokaqiejve brutalistë, ndërkohë që në sfond ndihet era e qengjit të gatuar.
Ky është një avantazh që Irlanda nuk e ka. Patëllxhanë të mbushur deri sa të shpërthejnë, topa orizi, copa qengji të lara me gjalpë dhe hudhër, peshk i freskët i nxjerrë nga ujërat e kthjellëta në horizont. Shkoni tani, ndërsa vendasit janë ende të ngazëllyer për t’ju takuar. Por për dashurinë e Zotit, merreni me qetësi udhëtimin me makinë rrugëve të Shqipërisë.
