Kur kanë kaluar 3 muaj nga pezullimi i fondeve IPARD II nga Komisioni Evropian, pas dyshimeve për korrupsion, AZHBR autoriteti përgjegjës për shpërndarjen e parave, është vënë në lëvizje. Deri tani janë identifikuar 82 përfitues në shkelje të fondeve IPARD, ku 17 janë listuar debitorë pasi refuzojnw të kthejnë paratë, në shumën totale 410 mijë euro(kursi aktual). Ende nuk dihet nëse kjo shumë përputhet me gjetjet e OLAF, autoriteti europian që kreu hetimin për abuzim me fondet e IPARD II. Ajo që dihet është se SPAK po kryen hetime paraprake por ende nuk ka komunikuar emra zyrtarësh të përfshirë.
Pezullimi prej korrikut i miliona eurove grante për bujqësinë, që Bashkimi Evropian i jepte Shqipërisë në kuadër të programit IPARD, për shkak të dyshimeve për korrupsionin, ka vënë në lëvizje autoritetet shqiptare.
Agjencia për Zhvillimin Bujqësor dhe Rural iu ka kërkuar kthimin e parave 82 përfituesve të programit IPARD II që rezultojnë me shkelje të kushteve të kontratës.
Të dhënat e siguruara nga Faktoje përmes një kërkese për të drejtë informimi tregojnë se nga totali i subjekteve të gjetura me shkelje, 17 prej tyre refuzojnë të kthejnë shumat e përfituara, me një vlerë totale prej 410 mijë eurosh.
“Konkretisht subjektet që figurojnë në regjistrin e debitorëve IPARD janë: Fiqiri Sinani PF; Aldo Jakupi PF; Coast to Coast SHPK; LORAG SHPK; Mirjan Allka PF; Abas Pere PF; Vasillaq Xhufka PF; Brisilda Blido PF; Mirjana Godeni PF; Naim Karaj PF; Ilirjan Muhametaj PF; Perla&Aura SHPK; Blerti Mehillaj PF; Erind Hajdari PF; Oltjan Nika PF; Anna X Group SHPK; Mazllem Celiku PF.”, bën të ditur AZHBR për Faktoje, duke theksuar se ‘subjekteve i’u është kërkuar kthimi i shumave (totale/apo pjesore/parapagesa).’
Të dhënat e përpunuara nga Faktoje, lista e debitorëve ndaj AZHBR (Burimi: AZHBR)
Pjesa më e madhe e përfituesve, tashmë borxhlinj ndaj AZHBR-së rezultojnë me investime në sektorin e fruta-perimeve, dhe sektorin e turizmit rural dhe atë të natyrës. I kontaktuar nga Faktoje një nga pëfituesit e fondeve IPARD II që ka refuzuar të kthejë paratë e kërkuara nga Agjencia për Zhvillimin Bujqësor dhe Rural, refuzoi gjithashtu të jepte shpjegime lidhur me arsyet e këtij vendimi.
Çfarë ndodh me ‘borxhlinjtë’?
Në regjistrin e debitorëve të IPARD II në Shqipëri aktualisht rezultojnë 17 subjekte që refuzojnë të kthejnë paratë e marra në formë grantesh dedikuar bujqësisë. Referuar të dhënave zyrtare të AZHBR-së në pak muaj, lista e borxhlinjëve është shtuar me 7 subjekte.
Në një investigim të publikuar nga portali Amfora në muajin gusht, Agjencia për Zhvillimin Rural dhe Bujqësor bënte me dije se deri në maj të këtij viti u kishte kërkuar kthimin e parave të përfituara nga grantet 10 subjekteve, ndërkohë që në fund të muajit shtator AZHBR pohon se janë 17 subjekte refuzues.
Ilir Pilku, një nga tre ekspertët e certifikuar nga BE-ja në Shqipëri, për “Politikat e Përbashkëta Evropiane” sqaron se pas refuzimit, autoritetet e adresojnë problematikën në gjyqësor.
“Në bazë të një marrëveshjeje që Ministria e Bujqësisë ka me DG Agrin detyrimin ndaj shlyerjes së fondeve e ka si detyre qeveria shqiptare. Qeveria shqiptare është e detyruar të rimbursojë Bashkimin Europian për vlerën e dakordësuar nga mbrojtja, që në këtë rast është struktura operative e IPARD-it në Shqipëri dhe Zyrës së OLAF-it në Bruksel. Dhe më pas, qeveria ndjek rrugët ligjore për pjesën e pakthyer nga subjektet, hap procese gjyqësore ndaj subjekteve të gjetura në shkelje të kontratës.”, sqaron Pilku, teksa thekson se kjo lëvizje i hap rrugën çeljes së fondeve të tjera për bujqësinë, në rastin tonë programit IPARD III.
OLAF ‘kopsit’ raportin
Zyra Europiane Kundër Mashtrimit, e njohur si OLAF konfirmoi për Faktoje se ka mbyllur një hetim në lidhje me dyshimet për shpërdorimin e fondeve të financimit nga programi IPARD II i Bashkimit Evropian në Shqipëri.
“Si rezultat i përfundimit të hetimit, OLAF ia ka përcjellë raportin përfundimtar dhe rekomandimet e saj autoriteteve kompetente përkatëse.”, shkruan zyra e shtypit pranë OLAF teksa shton arsyet përse nuk mund të komentojë më tej në këtë fazë:
“Për të respektuar konfidencialitetin e hetimit, të çdo procedimi të mundshëm pasues, të të drejtave procedurale dhe të dhënave personale, OLAF nuk është në një pozicion për të komentuar më tej në këtë fazë.”
Dosja IPARD ‘rikthehet‘ në duart e SPAK
Pasi shpalli moskompetencën në vitin 2022, Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar në shtator 2023 i konfirmoi Faktojes se ka hapur hetim penal mbi shpërndarjen e fondeve të bujqësisë nga programi IPARD II në Shqipëri.
Të dhënat e siguruara nga Faktoje përmes një kërkese për të drejtë informimi tregojnë se procedimi i SPAK është në fazën e hetimeve paraprake.
“Në lidhje me kërkesën për informacion të bërë nga ana juaj, që bën fjalë për hetimin mbi shpërndarjen e fondeve të programit IPARD, ju bëjmë me dije se procedimi penal në fjalë është në fazën e hetimeve paraprake. Bazuar në nenin 279/1 të Kodit të Procedurës Penale, aktet hetimore dhe përmbajtja e tyre përbëjnë sekret hetimor. Si rrjedhim, nuk mundemi t’ju japim informacione të mëtejshme në lidhje me sa kërkohet nga ana juaj.”, shkruan SPAK.
Programi i mbështetjes në bujqësi IPARD ofron grante në ndihmë të sektorit bujqësor për të gjitha venddet që janë në proces anëtarësimi me Bashkimin Evropian. Shqipëria është një prej pesë vendeve përfituese të mbështetjes me grante. Përmes programit IPARD II, i cili u zbatua gjatë viteve 2014 dhe 2020, Shqipëria përfitoi mbi 71 milionë euro fonde. Dhe teksa vendi priste të niste mbështetjen në bujqësi përmes IPARD III me 146 milionë euro grante, Komisioni Evropian vendosi pezullimin e tyre të përkohshëm, bazuar në dyshimet për korrupsion.
