MICHAEL MARTENS, Frankfurter Allgemeine Zeitung
Një projekt investimi i Jared Kushner në Serbi dhe Shqipëri po bën bujë. Sepse nëse vjehrri i tij Donald Trump bëhet president amerikan, marrëveshja mund të ketë pasoja të mëdha.
Një projekt potencial investimi nga dhëndri i Donald Trump, Jared Kushner në Serbi dhe Shqipëri ka ndezur debate të gjalla, veçanërisht në Beograd. Të premten, Kushner konfirmoi planet për New York Times, të cilat gazeta i përdori si bazë për një raport të gjerë mbi projektin. Kjo nga ana tjetër çoi në reagime të qarta nga qeveria serbe në fundjavë.
New York Times raportoi se projekti në Beograd përfshinte ndërtimin e një hoteli dhe një godine me “1500 njësi banimi”, ndërsa në Shqipëri përfshinte resorte luksoze në bregdetin e Mesdheut. “Ne jemi shumë të emocionuar. Nuk i kemi finalizuar ende këto marrëveshje, kështu që ato mund të mos ndodhin, por ne kemi punuar shumë për to dhe jemi shumë afër”, citohet të ketë thënë Kushner nga gazeta.
Sipas raportit, ish-ambasadori i Trump në Gjermani dhe i dërguari në Ballkan, Richard Grenell gjithashtu luajti një rol në rregullimin e marrëveshjeve. Në vitin 2019, Trump emëroi Grenellin si “të dërguarin e tij special për negociatat e paqes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”. Në atë kohë, Grenell ndërtoi kontakte të mira me kreun e qeverisë shqiptare Edi Rama dhe presidentin e Serbisë Aleksandar Vuçiç. Ai nuk e fsheh faktin që dëshiron t’i kthejë këto marrëdhënie në para që nga largimi nga politika: “Askush nuk duhet të kërkojë kurrë falje që dëshiron të fitojë para”, tha Grenell në një intervistë në Shqipëri për planet e tij në rajon.
Për Ramën dhe Vuçiçin, mbështetja e dëshirave të tilla mund të rezultojë e dobishme politikisht nëse Trump bëhet përsëri president – veçanërisht nëse ai sjell Grenell në ekipin e tij. Kur Grenell ishte i dërguari i Trumpit për Ballkanin, Rama, Vuçiq dhe presidenti i atëhershëm i Kosovës, Hashim Thaçi, ishin në prag të ndarjes së Kosovës ndërmjet tyre nëpërmjet qeverisë së Kosovës. Sipas një marrëveshjeje të planifikuar në atë kohë, e cila u banalizua si një “shkëmbim tokash”, veriu i Kosovës do t’i kishte rënë Serbisë dhe jugu do të kishte tendencë drejt Shqipërisë.
Një marrëveshje e rrezikshme u parandalua në atë kohë
Nëse një marrëveshje do të ishte arritur në atë kohë, kjo mund të kishte qenë preludi i zhvendosjeve të mëtejshme të rrezikshme të kufijve, të cilat ishin shkaku kryesor i luftërave të përgjakshme ballkanike të viteve 1990. Megjithatë, marrëveshja dështoi në atë kohë, jo vetëm për shkak të rezistencës nga Gjermania dhe kancelarja e saj Angela Merkel. Marrëdhëniet e mira tani me presidentin e ardhshëm të mundshëm të Shteteve të Bashkuara mund t’i hapin rrugën Ramës dhe Vuçiqit për të ringjallur planin e tyre origjinal.
Brenda vendit, planet po ngjallin disa emocione në Serbi, pasi ish selia e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Jugosllave, e cila u bombardua gjatë luftës ajrore të NATO-s kundër Serbisë në 1999, është në qendër të projektit investues. Është e vetmja ndërtesë e madhe në Beograd që u shkatërrua në atë kohë dhe është ende sot e rrënuar. Ministria e Jashtme e Serbisë dhe ndërtesa e qeverisë ndodhen në anën tjetër të rrugës, kështu që rrënojat me sipërfaqe prej 50,000 metrash katrorë janë në një lokacion primar. Ndërtesa është një ndërtesë e listuar, por dizajnet e paraqitura nga Kushner kanë pak ngjashmëri me ndërtesën origjinale.
Megjithatë, qeveria serbe relativizoi fuqishëm planet e investimeve të reklamuara nga Kushner. Ministri i Infrastrukturës, Goran Vesiq, në fundjavë, me sa duket edhe në përgjigje të raportit të “New York Times”, ka njoftuar se ka pasur disa aplikues për projektin e patundshmërive. Megjithatë, deri më tani nuk është nënshkruar as një letër qëllimi, e lëre më një kontratë detyruese.
“Nëse kjo do të ndodhë varet nëse ne mund të arrijmë në një marrëveshje me partnerët e mundshëm. Nëse nuk mund të arrijmë një marrëveshje, nuk do të ketë asnjë traktat,” cituan mediat serbe të ketë thënë ministri. Nga ana tjetër, portalet pro-qeveritare tashmë e kanë festuar projektin investues dhe kanë raportuar me tone pozitive për të, duke sugjeruar se presidenti i rëndësishëm Vuçiq do ta miratojë projektin. Me miratimin e tij, çdo kundërshtim nga Zyra për Mbrojtjen e Monumenteve nuk do të ishte më pengesë për investitorët, pasi autoritetet shtetërore mbikëqyrëse në Serbi janë vetëm një fasadë nëse nuk respektojnë vullnetin presidencial.
Një politikan opozitar serb kishte pohuar më parë se Vesiq kishte nënshkruar një memorandum, ose të paktën ishte autorizuar nga qeveria për të nënshkruar një letër qëllimi, sipas së cilës një kompani amerikane e regjistruar në Delaware dhe e themeluar në mars 2022 e quajtur “Kushner Realty” dhe një kompani tjetër e quajtur “Atlantic Incubation Partners” do të lejohej të zhvillonte pronën e Beogradit. Vesiq e hodhi poshtë këtë, por gjithashtu theksoi me synimin për përfundimin e luftës një çerek shekulli më parë se qeveria serbe nuk ka ndërmend të presë edhe 25 vjet të tjera për ta tregtuar pronën në një lokacion primar.
