Gita Gopinath, Kryeekonomistja e FMN
Parashikuesit kanë qenë optimistë se inflacioni do të kthehet shpejt në objektiv që kur u rrit dy vjet më parë. Kjo përfshin BQE-në dhe FMN-në, parashikimet e të cilave janë pothuajse të padallueshme. Mirëpo, ajo që po shohim është se inflacioni qëndron shumë mbi parashikimet e mëparshme.
Kjo më kujton shfaqjen e famshme të Samuel Beckett, “Duke pritur Godot.” Në shfaqje, aktorët dhe publiku presin një personazh misterioz të quajtur Godot, i cili nuk shfaqet kurrë. Në mënyrë të ngjashme, ne ende presim që të rishfaqet inflacioni i ulët. Shpresojmë, sigurisht, që jeta reale të ketë një fund të ndryshëm nga shfaqja. Por për momentin publiku është ende në pritje.
Pavarësisht gabimeve të përsëritura të parashikimeve, tregjet mbeten veçanërisht optimistë se inflacioni në zonën e euros dhe ekonomitë më të përparuara do të ulen relativisht shpejt në nivelet afër objektivit. Këto shpresa dezinflacioni – me gjasë të nxitura nga rënia e mprehtë e çmimeve të energjisë – mbështesin pritshmëritë që normat e politikës do të bien së shpejti, pavarësisht nga udhëzimet e Bankës Qendrore për të kundërtën.
Sondazhet e analistëve të tregut japin një tablo të ngjashme dhe sugjerojnë se inflacioni ka të ngjarë të ulet pa një goditje të madhe për rritjen. Është e dobishme të kihet parasysh se nuk ka shumë precedent historik për një rezultat të tillë.
Duke lënë mënjanë parashikimet, fakti është se inflacioni është shumë i lartë dhe mbetet me bazë të gjerë në zonën e euros, si në shumë vende të tjera. Ndërsa inflacioni total është zbutur ndjeshëm, inflacioni i shërbimeve ka qëndruar i lartë dhe data kur pritet të kthehet në objektiv mund të rrëshqasë më tej.
Pse inflacioni po qëndron persistent?
Ndërsa kërkimet e vazhdueshme do të hedhin dritë mbi arsyen pse inflacioni po rezulton kaq persisten, disa faktorë ndoshta janë në lojë dhe vazhdojnë të paraqesin rreziqe për inflacionin.
Së pari, ndërkohë që BQE-ja ka rritur normat e interesit gjatë vitit të kaluar me 400 pikë bazë—rritja më e madhe në historinë e saj—aktiviteti është ngadalësuar vetëm në mënyrë modeste. Shkalla e papunësisë është në nivelet më të ulëta historike. Rritja e pagave ka qenë solide dhe po zgjerohet, megjithëse jo aq sa për të filluar kthimin e rënieve të mprehta të pagave reale gjatë dy viteve të fundit.
Kombinimi i tregjeve të shtrënguara të punës me një stok ende të fortë të kursimeve të familjeve dhe kërkesës së mbetur të ndrydhur mund të jetë prapa qëndrueshmërisë në aktivitetin ekonomik që kemi parë deri tani.
Së dyti, pavarësisht rritjes së madhe të normës bazë, kushtet financiare mund të mos jenë mjaft të shtrënguara, gjë që pengon transmetimin e politikës monetare. Normat reale në treg janë ende mjaft të ulëta.
Së fundmi, pandemia ka të ngjarë të ketë ulur prodhimin potencial dhe produktivitetin, gjë që do të ndihmonte gjithashtu në shpjegimin e një pjese të presionit rritës mbi inflacionin. Ajo që është shqetësuese është se inflacioni i lartë i qëndrueshëm mund të ndryshojë dinamikën e inflacionit dhe ta bëjë më të vështirë detyrën e uljes së çmimeve.
Duke pasur parasysh rënien masive të pagave reale që nga pandemia, duhet të pritet një rritje e pagave. Me të gjithë faktorët e tjerë të pandryshuar, nëse inflacioni do të bjerë shpejt, firmat duhet të lejojnë që marzhet e tyre të fitimit – të cilat janë rritur gjatë dy viteve të fundit – të ulen dhe të thithin një pjesë të rritjes së pritshme të kostove të punës.
Por firmat mund t’i rezistojnë kësaj, veçanërisht nëse ekonomia mbetet elastike, ndërsa punëtorët mund të kërkojnë rimbursim për humbjet e tyre reale të pagave. Një dinamikë e tillë do të ngadalësonte reduktimin e inflacionit dhe ka të ngjarë të ushqejë pritshmëritë dhe të rrisë pritshmëritë inflative.
Strategjia e duhur e politikave
Në fund të fundit, i takon bankave qendrore të ofrojnë stabilitet çmimesh, pavarësisht nga pozicioni fiskal. Me inflacionin themelor të lartë dhe rreziqet e larta të inflacionit të konsiderueshëm, konsideratat e menaxhimit të rrezikut në zonën e euros sugjerojnë që politika monetare duhet të vazhdojë të shtrëngohet dhe më pas të mbetet në territor kufizues derisa inflacioni bazë të jetë në një rrugë të qartë rënëse.
BQE – dhe bankat e tjera qendrore në një situatë të ngjashme – duhet të jenë të përgatitura të reagojnë me forcë ndaj presioneve të mëtejshme të rritjes së inflacionit, ose të dëshmojnë se inflacioni është më i qëndrueshëm, edhe nëse do të thotë shumë më tepër ftohje e tregut të punës.
Kostot e luftimit të inflacionit do të jenë dukshëm më të mëdha nëse një periudhë e zgjatur e inflacionit të lartë rrit pritjet inflacioniste dhe ndryshon dinamikën e inflacionit.
