Prodhesit e talentuar të verës në Mirditë, lart në malet e veriut të Shqipërisë, nuk kanë qenë kurrë kaq të shqetësuar.
Rritja e temperaturave, breshri dhe sëmundjet kanë shkaktuar ndikimin e tyre në rrushin unik vendas që prodhon verërat e kuqe delikate të rajonit dhe rakitë unike, të cilat tradicionalisht distilohen nga gratë dhe jo nga burrat.
Verërat nga familjet e pavarura katolike të maleve kanë adhurues deri në Vatikan.
Por në fshatin e vogël Prosek, Gjon Barllokgjonaj ka parë frytet e punës së tij të shkatërruar nga vapa ndëshkuese këtë vit.
“Nuk ka mbetur asgjë, kam humbur gjithçka”, tha Barllokgjonaj për AFP.
Pjesa më e madhe e dëmit është vjen nga myku, i shkaktuar nga pranvera e nxehtë dhe e stuhishme dhe më pas nga temperaturat tepër të larta dhe thatësira e verës. Kjo ka dëmtuar shumicën e rrushit të tij.
Me pak prodhim që ka mbetur për t’u vjelë, Barllokgjonaj nuk mund të prodhojë verë këtë vit.
Në vend të kësaj, 69-vjeçari është detyruar të blejë rrush në mënyrë që gruaja e tij të mund të bëjë raki, një raki tradicionale e njohur në Shqipëri dhe në pjesën më të madhe të Evropës Juglindore.
Ajo e bërë nga gratë mirditore admirohet veçanërisht për shijen dhe cilësinë e saj.
Ashtu si Barllokgjonaj, shumë prodhues të verës në të gjithë Shqipërinë veriore po përpiqen të përshtaten me një botë më të ngrohtë dhe gjithçka që vjen me të.
Në zonën e afërt të Bukmirës, Liza Ndoji kultivon vetëm një hektar hardhi, duke prodhuar një sasi të vogël të verës së çmuar me ngjyrë rubin në vit.
Por këtë vit, i gjithë rrushi i Kallmetit i është tharë.
“Asgjë nuk ka qenë kurrë e lehtë, por ky vit ka qenë më i keqi,” tha Ndoji, 70 vjeç, për AFP.
Për ta bërë më keq, “disa zona janë goditur nga stuhitë e forta breshëri”, tha Elton Basha, profesor në Universitetin e Bujqësisë në Tiranë.
-Të shkosh në tokë më të lartë
“Gjithçka është bërë më e ndërlikuar: stresi i ujit, ngrica, thatësira, sëmundjet”, thotë Zef Ndoji, një vreshtar nga Bukmira, i cili këtë vit ka humbur një të tretën e të vjelave.
“Edhe pse Shqipëria gëzon një larmi mikroklimash shumë të favorshme për hardhinë” për shkak të maleve dhe pozicionit të saj përgjatë detit Adriatik, ajo është gjithashtu “përballë sfidave të reja”, tha profesor Basha.
Shqipëria ka rreth 11,000 hektarë vreshta, duke prodhuar nga 190,000 deri në 195,000 ton verë në vit, sipas shifrave zyrtare.
Fermerët e vegjël që përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të prodhimit të rrushit nuk kanë pasur mjetet për t’u përshtatur.
Rigels Kacorri — familja e të cilit kultivon 25.5 hektarë rrush Kallmet — ka punuar për disa vite me më shumë se 60 vreshtarë të vegjël në rajon për të adresuar sfidat.
Këtë vit, ai e ka përqendruar vëmendjen e tij në vreshtat që janë rreth 600 metra mbi nivelin e detit, të mbushura me kunja çeliku që janë më rezistente ndaj korrozionit dhe të afta të përballojnë lagështinë e tokës.
Ai gjithashtu ka filluar të zhvillojë teknologji të reja për monitorimin e bimëve dhe niveleve të ujitjes për t’i bërë ballë temperaturave më të ashpra.
Kacorri, megjithatë, është thellësisht kundër mbjelljes së varieteteve të rrushit të modifikuar gjenetikisht të dizajnuara për kushte të pafavorshme të rritjes së motit.
Për të dhe të tjerët, varietetet natyrale të rrushit Kallmet të njohura në rajon janë të besueshme për të ofruar “shijen e vërtetë” të verës.
“Ndonjëherë fatkeqësia sjell avantazhe,” i tha ai AFP.
Gjetkë në Shqipëri, të tjerë po mendojnë t’i rrisin hardhitë e tyre nën xham për t’i mbrojtur nga ndryshimet klimatike.
Por shumë kultivues të rrushit, si Ndoji, mbeten të kujdesshëm ndaj teknikave të tilla.
“Vera e bërë nga rrushi i rritur nën xham nuk mund të ketë kurrë aromën e miqësisë, e cila ka nevojë për rrezet e diellit të një mjedisi natyror”.
