Klodian Tomorri
Në fund të shekullit të 17-të, Williami i Tretë vendosi një taksë të re mbi banorët e Anglisë për të financuar luftërat e shtrenjta të perandorisë britanike. Taksa e dritares u dizenjua si një taksë progresive pasi përjashtonte banesat që kishin më pak se 10 dritare dhe pastaj rritej progresivisht me numrin e dritareve. Ideja ishte se taksa do të binte vetëm mbi të pasurit, të cilët zotëronin banesa të mëdha me shumë dritare. Por në të vërtëte ajo u shndërrua në një nga taksat më regresive të historisë së njerëzimit.
Për shkak se të varfrit në zonat urbane të Anglisë nuk kishin shtëpi individuale, por jetonin në banesa të mëdha të përbashkëta, ata ishin të gjithë subjekt i taksës e madje me barrë shumë më të rëndë se të pasurit që zotëronin banesa individuale. Për t’i shpëtuar taksës, familjet e varfra nisën masivisht të mbyllnin dritaret me tulla. Ajo që ndodhi ishte shpërthim i kolerës dhe sëmundjeve të tjera në mbarë qytetet britanike. Taksa e dritares në Britani ishte 250 vjet më parë. Por Tirana ka një të tillë sot.
Në 30 dhjetor të vitit 2015, Erion Veliaj paraqiti paketën e parë fiskale si kryetar bashkie në Këshillin Bashkiak të Tiranës. Paketa rriti në mënyrë të frikshme taksat dhe tarifat për qytetarët e Tiranës në intervale të cilat varionin nga 2 deri në 30 fish. Mes tyre, një nga tarifat e propozuara për rritje ishte ajo e pastrimit për çdo kantier ndërtimi. Më konkretisht për bizneset e ndërtimit me xhiro më shumë se 8 milionë lekë në vit, tarifa u rrit nga 150 mijë në 300 mijë lekë. Për bizneset VIP ajo u rrit nga 225 mijë në 450 mijë lekë. Këshilli Bashkiak e miratoi rritjen.
Edhe pse është maskuar me emrin tarifë pastrimi për kantier, në të vërtetë kjo është një taksë e fshehur. Edhe pse klasifikohet si tarifë mbi shoqëritë e ndërtimit, në të vërtetë ajo është mbi qytetarët. Në historinë e Shqipërisë e madje edhe botës mbarë, zor se ka patur ndonjëherë taksë me regresive se sa kjo, e cila godet rëndë të varfrit dhe ledhaton të pasurit. Kjo pasi, tarifa e pastrimit të kantierit është e njëjtë si për një ndërtues, i cili ndërton një kullë 50 katëshe apo kompleks me 5 mijë apartamente si për një qytetar, i cili ndërton vetëm një banesë personale 100 metër katrorë.
Në fakt tarifa kishte qenë aty edhe përpara vitit 2015, ndonëse në nivele dy herë më të ulëta. Por regresiviteti i saj zbutej nga fakti se përpara 2015-ës ajo zbatohej vetëm për qytetin e Tiranës, ku pjesa e dërrmuese e lejeve të ndërtimit ishin për kulla apo pallate, ndërsa lejet për banesat private numëroheshin me gishtat e dorës. Por problemi real erdhi me ndarjen e re administrative që solli reforma territoriale. Si rezultat tarifa u shtri në të gjithë territorin e Tiranës, që u unifikua në një bashki të vetme. Dhe tani tarifa e pastrimit për kantieret është shumë më e ligë se sa taksa e dritares në shekullin e 17-të. Konsideroni vetëm një shembull.
Para pak vitesh një profesor në Fakultetin e Ekonomisë pati një dëmtim në çatinë e banesës së prindërve. Për ta rindërtuar u detyrua të pajisej me leje. Rindërtimi i çatisë i kushtoi 5 mijë dollarë, ndërsa tarifa e pastrimit që pagoi në Bashkinë e Tiranës ishte 9500 dollarë, gati dy herë më shumë. Sepse tarifa ka dhe një hile tjetër. Ajo është vjetore dhe nis nga marrja e lejes së ndërtimit deri në marrjen e lejes së shfrytëzimit. Minimalisht 3 vjet.
Kjo është një taksë, e cila sot prodhon këtë rezultat. Një banor i Shëngjergjit apo fshatit më të thellë të Tiranës, i cili kërkon të ndërtojë një banesë në fshatin e tij do të paguajë minimalisht 12 mijë euro vetëm për tarifë pastrimi, aq sa kullat 50 katëshe të oligarkëve në Bllok apo në qendër të Tiranës. Dhe kjo është arsyeja se pse ndërtuesit, të cilët hidhen përpjetë sa herë që qeveria apo bashkia u rrit ndonjë taksë me 1 për qind, për këtë nuk ndihen. Pasi kjo u intereson.
Dhe ky është komponenti i ligësisë së taksës. Në finale ajo ndalon fshatarët të ndërtojnë banesa në fshatrat e tyre, njësoj si anglezët e varfër që dy shekuj e gjysmë më parë mbyllnin dritaret, dhe i detyron të blejnë apartamentet e ndërtuesve ose të ikin nga fshati në kurbet. Dhe teksa fshatrat e Shqipërisë po zbrasen të gjithë nga shpopullimi, “mendimtarët” idiotë në Këshillin Bashkiak të Tiranës kanë gjetur armën e shfarosjes në masë për t’i përzënë njerëzit me pahir nga fshati.
