New York Times
Jared Kushner, dhëndri i Donald J. Trump, konfirmoi të premten se ai po mbyllte marrëveshje të mëdha të pasurive të paluajtshme në Shqipëri dhe Serbi, shembulli më i fundit i familjes së ish-presidentit që bën biznes jashtë vendit, edhe pse zoti Trump kërkon për t’u rikthyer në Shtëpinë e Bardhë.
Planet e zotit Kushner në Ballkan duket se kanë ardhur pjesërisht përmes marrëdhënieve të ndërtuara gjatë kohës që zoti Trump ishte në detyrë. Zoti Kushner, i cili ishte një zyrtar i lartë i Shtëpisë së Bardhë, tha se kishte punuar për marrëveshjet me Richard Grenell, i cili shërbeu për një kohë të shkurtër si ushtrues detyre i drejtorit të inteligjencës kombëtare nën zotin Trump dhe gjithashtu si ambasador në Gjermani dhe i dërguar i posaçëm në Ballkan.
Një nga projektet e propozuara do të ishte zhvillimi i një ishulli në brigjet e Shqipërisë në një destinacion turistik luksoz.
Një i dytë,parashikon ndërtimin e një hoteli luksoz dhe 1500 njësi banimi në Beograd, në vendin e ish-selisë së Ushtrisë Jugosllave, e shkatërruar në vitin 1999 nga bombardimet e NATO-s, sipas një anëtari të Parlamenti në Serbi, mik me zotin Kushner.
Të dy këto projekte përfshijnë tokë të kontrolluar tani nga qeveritë, që do të thotë se një marrëveshje do të duhej të finalizohej me qeveritë e huaja.
Një projekt i tretë, gjithashtu në Shqipëri, do të ndërtohej në gadishullin e Zvërnecit, një zonë bregdetare prej 1000 hektarësh në jug të Shqipërisë që është pjesë e komunitetit turistik të njohur si Vlorë, ku sipas planit, do të ndërtoheshin disa hotele dhe qindra vila.
Pjesëmarrja e zotit Kushner do të jetë nëpërmjet firmës së tij të investimeve, Affinity Partners, e cila ka 2 miliardë dollarë financim nga Fondi i Investimeve Publike të Arabisë Saudite, mes investitorëve të tjerë të huaj. Në një deklaratë, një zyrtar i Affinity Partners tha se nuk ishte përcaktuar nëse fondet saudite mund të jenë pjesë e ndonjë projekti që zoti Kushner po shqyrton në Ballkan.
“Ne jemi shumë të emocionuar,” tha zoti Kushner në një intervistë. “Ne nuk i kemi finalizuar këto marrëveshje, kështu që ato mund të mos ndodhin, por ne kemi punuar shumë dhe jemi shumë afër.”
Zoti Kushner krijoi kompaninë e tij të investimeve pasi la punën e tij në Shtëpinë e Bardhë si këshilltar i lartë. Ai kapitalizoi marrëdhëniet që kishte ndërtuar në negociatat e qeverisë në Lindjen e Mesme, të cilat përfshinin një marrëdhënie të ngushtë me princin e kurorës Mohammed bin Salman, sundimtarin de fakto të Arabisë Saudite.
Zoti Kushner përfundoi duke siguruar 2 miliardë dollarë nga fondi sovran i pasurisë së Arabisë Saudite dhe qindra miliona dollarë më shumë nga fondet e pasurisë në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Katar. Ai ka ndërmarrë disa hapa publik deri më tani për të investuar në fakt pjesë të mëdha të këtyre parave.
Zoti Grenell bëri gjithashtu lidhje të vlefshme gjatë kohës që ishte në qeveri, duke përfshirë disa që duket se i kanë dhënë ekipit Kushner një rrugë të brendshme për investime në Ballkan. Gjatë kohës së tij në administratën Trump, zoti Grenell ka punuar në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve mes Serbisë dhe Kosovës.Këto diskutime indirekt përfshinin Shqipërinë, pasi shumica e qytetarëve të Kosovës janë shqiptarë etnikë dhe Shqipëria luan një rol në diskutimet rajonale.
Zoti Grenell ka qëndruar i afërt me zotin Trump që kur ish-presidenti la detyrën, duke e mbrojtur atë publikisht dhe duke i folur rregullisht. Zoti Grenell ka thënë privatisht se shpreson të jetë sekretar i shtetit në një administratë të dytë Trump, sipas një personi që e ka diskutuar këtë çështje me zotin Grenell dhe që i ka përshkruar bisedat në kushte anonimiteti.
Z. Grenell, në një intervistë, nuk pranoi të adresonte interesin për marrjen e mundshme të një posti si sekretar i shtetit. Ai tha vetëm se nuk kishte vendosur nëse do t’i bashkohej ndonjë administrate të ardhshme Trump.
Robert Weissman, president i Public Citizen, i cili gjurmonte marrëveshjet e biznesit që i konsideronte si konflikt interesi gjatë administratës Trump, tha se këto marrëveshje të planifikuara ishin joetike dhe do të ngrinin vetëm pikëpyetje të reja për familjen Trump, veçanërisht nëse zoti Trump do të rizgjidhej president.
“Në këtë pikë të ciklit zgjedhor Jared Kushner duhet të ngrijë çdo plan të ri investimi,” tha zoti ëeissman. “Ky plan i veçantë investimi duket se përfshin më të keqen nga çdo tendencë korruptive e administratës Trump dhe familjes Trump.”
Përfshirja e familjes Trump në marrëveshjet e biznesit të huaj u bë një fokus kryesor gjatë mandatit të zotit Trump, me kritikët që në fund paditën dhe pretenduan se familja po përfitonte ilegalisht nga pagesat e huaja – të referuara si shpërblime në Kushtetutë – ndërsa zoti Trump ishte në detyrë. Këto çështje u hodhën poshtë si të diskutueshme nga Gjykata e Lartë kur zoti Trump la detyrën, por ato mund të rihapen nëse ai do të kthehej në Shtëpinë e Bardhë.
Që nga largimi i detyrës, zoti Trump është bërë partner në një projekt zhvillimi në Oman, një marrëveshje të cilën e arrit nga një firmë saudite e pasurive të patundshme që ka lidhje me qeverinë saudite.
Zoti Kushner hodhi poshtë çdo sugjerim se ai po merrte trajtim preferencial për shkak të kohës së tij në qeveri, ose se ndonjë nga punët që lidhen me ish-presidentin.
“Askush nuk po më ‘më jep’ marrëveshje,” tha zoti Kushner, i cili këmbënguli se nuk planifikon të kthehet në Uashington nëse vjehrri i tij fiton përsëri presidencën. “Unë operoj me mjaft përpikëri dhe këto investime do të krijojnë shumë vlera për komunitetet lokale, partnerët tanë dhe investitorët tanë.”
Përfaqësuesit e zotit Trump nuk iu përgjigjën emaileve të shumta për koment.
Zoti Kushner dhe gruaja e tij, Ivanka Trump, kanë qëndruar kryesisht larg aktiviteteve politike të zotit Trump që nga sulmi i 6 janarit 2021 në Kapitol.
Neë York Times iu afrua fillimisht zotit Kushner të mërkurën në mëngjes për projektet e tij të ardhshme në Ballkan. Ai fillimisht nuk pranoi t’u përgjigjej pyetjeve, duke u përgjigjur vetëm pasi zbuloi planet e tij për Bloomberg Neës të premten.
Z. Kushner dhe zonja Trump vizituan Shqipërinë dy herë që kur zoti Trump u largua nga detyra. Ata vizituan vendin me zotin Grenell, madje u takuan edhe me kryeministrin e Shqipërisë.
Z. Kushner dhe znj. Trump, së bashku me z. Grenell, janë fokusuar pjesërisht në Sazan, një ishull mesdhetar në jug të Shqipërisë që deri në fund të Luftës së Ftohtë ishte përdorur nga Bashkimi Sovjetik dhe nga qeveria komuniste e Shqipërisë si bazë ushtarake e fshehtë për nëndetëset. Plani është që në ishull të ndërtohet një hotel dhe vila luksoze.
Ishulli i thyer prej dy miljesh katrore ka qindra bunkerë dhe tunele të epokës së Luftës së Ftohtë të projektuar për t’i bërë ballë sulmeve bërthamore dhe ka qenë kryesisht bosh që nga fundi i Bashkimit Sovjetik. Por është vetëm një gjysmë ore me skaf nga Vlora, një destinacion turistik në Shqipërinë jugore ku qeveria e Arabisë Saudite po shpenzon tashmë para për të përmirësuar shërbimin e energjisë elektrike dhe shërbimet e tjera publike për të ndihmuar në promovimin e turizmit në Shqipëri.
Zoti Grenell, një ish-bashkëpunues i Fox Neës dhe konsulent mediatik, ka punuar ngushtë me zotin Kushner dhe firmën e tij të investimeve.
Zoti Grenell ka qenë i zëshëm për përpjekjet e tij për t’i kthyer marrëdhëniet që ai ndërtoi në Shqipëri dhe gjetkë në Ballkan në përfitime personale. Ai është kthyer në rajon vazhdimisht dhe është takuar me drejtues të industrisë së hotelerisë, si dhe me kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama.
“Ne po kërkojmë mundësi për të investuar përmes investimeve të huaja në Ballkan, por më konkretisht në Shqipëri, dhe bregdeti shqiptar është i mrekullueshëm”, tha zoti Grenell në një nga një seri intervistash televizive dhe gazetash, që ka bërë në Shqipëri në tre vitet e fundit.
Menaxhimi i përditshëm i projekteve do të trajtohet nga Asher Abehsera, një zhvillues i pasurive të paluajtshme me bazë në Kaliforni, i cili ka bërë projekte në Brooklyn me zotin Kushner dhe që ka udhëtuar në Ballkan me z. Grenell dhe z. Kushner për shikoni faqet e zhvillimit, tha zoti Kushner.
Z. Grenell shtoi në një intervistë televizive gati 90-minutëshe në Shqipëri vitin e kaluar se nuk kishte asgjë të keqe me arritjen e marrëveshjes së tij, sepse ai tani ishte jashtë qeverisë. “Unë jam duke punuar në projekte, projekte të kapitalit privat, për të cilat mund të fitoj para,” tha ai. “Askush nuk duhet të kërkojë kurrë falje se dëshiron të fitojë para.”
Korrikun e kaluar zoti Grenell së bashku me Ivanka Trump dhe zotin Kushner u takuan edhe me zotin Rama në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë dhe u fotografuan të gjithë bashkë.
Zoti Rama ka bërë presion prej afro një dekade për të hapur Sazanin drejt rizhvillimit si destinacion turistik, si dhe ka kërkuar mënyra për të tërhequr investitorë të huaj në Shqipëri për të zgjeruar ekonominë e saj turistike.
Auron Tare, një ish-deputet i Kuvendit të Shqipërisë që ka shërbyer si këshilltar i zotit Rama, mori zonjën Trump dhe zotin Kushner në ishullin e Sazanit në vitin 2021 si pjesë e një vizite në Shqipëri që përfshinte një lundrim me një jaht dhe një udhëtim me helikopter nëpër bregdet.
Zoti Tare, në një intervistë tha se ka diskutuar me zotin Kushner dhe znj. Trump dëshirën për të zhvilluar Sazanin, por për ta bërë këtë në një mënyrë që do të ruante historinë dhe mjedisin e tij.
Z. Kushner dhe z. Grenell kanë bashkëpunuar ngushtë me një miliarder ekzekutiv biznesi shqiptar të quajtur Shefqet Kastrati dhe djalin e tij, Musa Kastrati. Investimet e tyre përfshijnë një koncesion për të drejtuar aeroportin ndërkombëtar në Tiranë, një zinxhir pikash karburanti në Shqipëri dhe hotele dhe biznese të tjera, sipas bashkëpunëtorëve të biznesit dhe zotit Kushner.
“Ata na kanë ndihmuar të kuptojmë koston e ndërtimit dhe si të operojmë në nivel lokal”, tha zoti Kushner në një intervistë.
Në tetor 2022, Shefqet Kastrati bleu një shtëpi prej 7.5 milionë dollarësh në Indian Creek, Fla., tregojnë të dhënat e tokës, një pronë që është afër vendit ku jetojnë tani zonja Trump dhe zoti Kushner. Familja Kastrati gjithashtu vitin e kaluar bleu një hotel në seksionin Brickell të Miami për 55 milionë dollarë nga familja mbretërore e Katarit.
Musa Kastrati, në një intervistë, tha se roli që kompania e tij do të luante në projektet shqiptare të zotit Kushner nuk ishte ende i qartë, por se ndoshta do të përfshinte ndihmën për ndërtimin e disa prej komplekseve. Z. Kastrati po ashtu konfirmoi se ka vizituar Mar-a-Lago, resortin dhe rezidencën e zotit Trump në Florida, në dhjetor 2022 me z. Grenell dhe se ai gjithashtu u takua shkurtimisht me zotin Trump kur ish-presidenti mbërriti teksa po darkonin.
Zoti Kastrati tha se nuk ka diskutuar për marrëveshjen e mundshme me zotin Trump. Zoti Grenell ka hyrë vazhdimisht në Instagram dhe llogari të tjera në rrjetet sociale për të promovuar turizmin në Shqipëri dhe për të lavdëruar zotin Rama, kryeministrin. “Unë mbështes vizionin e Ramës për Ballkanin”, tha zoti Grenell në një intervistë televizive në vitin 2021, pasi u takua me një tjetër drejtues të industrisë së hotelerisë në Shqipëri të quajtur Irfan Hysenbelliu. “Unë e dua Shqipërinë dhe ftoj investitorët amerikanë në vend”.
Qeveria e Arabisë Saudite njoftoi kohët e fundit se po kërkonte mënyra për të rritur investimet e saj në Shqipëri, së pari duke ndihmuar në ndërtimin e shërbimeve të ujit, energjisë elektrike dhe kanalizimeve pranë zonave të plazhit në Vlorë, që është pika e nisjes për në Sazan dhe ku tashmë po ndërtohet një aeroport i ri ndërkombëtar. Ajo ka thënë se dëshiron të investojë deri në 300 milionë dollarë në vend.
Në fillim të këtij muaji, zyrtarët sauditë udhëtuan në Shqipëri për të njoftuar krijimin e atij që ata e quajnë Këshillin e Biznesit Saudi-Shqipëri “për të krijuar një partneritet të ri ekonomik midis dy vendeve”, duke përfshirë projektet turistike. Kryetari saudit i grupit, Abdulrahman Al-Mufarreh, nuk iu përgjigj kërkesave për koment.
