The Guardian
Tymi i zi del nga pjesa e përparme e autobusit. Pa ajër të kondicionuar, përveç lëvizjes simpatike të një harte të palosur nga një pasagjer tjetër, jam pesë orë në një udhëtim me autobus nga Tirana në Sarandë. A ka shpërthyer motori? Nuk jam shumë i sigurt. Por duke gjykuar nga rënkimet e shoferit dhe pasagjerëve të tjerë, kjo nuk është aspak ideale.
Për shumë vizitorë, ky është realiteti i udhëtimit në Shqipëri. Autobusët dhe makinat me qira janë metodat kryesore të transportit – kështu që incidente si këto janë mjaft të rregullta. Dy qytetet e vetme të aksesueshme me fluturime ndërkombëtare janë Tirana dhe Kukësi në veri, duke e lënë Shqipërinë e mesme dhe jugore mjaft të paarritshme, përveç nëse udhëtoni me autobus ose makinë. Megjithatë, transporti shqiptar po ndryshon. Linjat e fluturimeve drejt Shqipërisë po shtohen dhe jo të gjithë janë të kënaqur për këtë.
Aeroporti ndërkombëtar i Vlorës është planifikuar të hapet në prill 2024 dhe Ryanair ka njoftuar 17 linja të reja për në Tiranë, duke përfshirë fluturimet nga Stansted dhe Mançester. Sektori i turizmit do t’i mirëpresë këto zhvillime – më parë rruga më e leverdishme për të mbërritur në Tiranë ishte me autobus nga Mali i Zi. Dhe aeroporti i Vlorës do t’i lejojë pushuesit të fluturojnë drejtpërdrejt në vijën bregdetare të Shqipërisë për pushime në resortet e detit Adriatik dhe atij Jon, duke nxitur potencialisht zhvillimin dhe të ardhurat nga turizmi. Por nga pikëpamja e qëndrueshmërisë, ka shumë pyetje që duhen bërë.
Taulant Bino përfaqëson Shoqërinë Ornitologjike Shqiptare, një nga dy OJQ-të kombëtare pas një padie kundër autoriteteve shqiptare për ndërtimin e aeroportit. Organizata synon të mbrojë vendet me rëndësi konservatore dhe thotë se ka parë një model në shfrytëzimin e zonave të mbrojtura në pronësi të shtetit – veçanërisht në rajonet bregdetare.
Aeroporti kufizohet – ose cenon, në varësi të qëndrimit tuaj – lagunën e Nartës, e njohur për jetën e shpendëve dhe shtëpia e deri në 3,000 flamingo. Akuzat janë dënuese, duke përfshirë pyetjet nëse aeroporti ka edhe një leje të vlefshme ndërtimi për të filluar punimet.
“Ne si OJQ nuk jemi kundër aeroporteve në përgjithësi. Por duhet të ketë kuptim dhe për fat të keq, nga këndvështrime të ndryshme, aeroporti i Vlorës nuk ka kuptim. Është një zonë e mbrojtur, një ligatinë me rëndësi vendimtare dhe një zonë e rëndësishme shpendësh.” thotë Bino. “Nga ana tjetër, është afër aeroportit të Tiranës. Nuk ka kuptim sepse aeroportet janë shumë afër njëri-tjetrit, ndaj duhet të merren parasysh edhe propozime të tjera”, vijon ai.
Annette Spangenberg, drejtuese e ruajtjes në Euronatur, një fondacion evropian jofitimprurës për ruajtje, i bën jehonë shqetësimeve dhe pyetjeve të Binos pse nuk u sigurua një opsion për tren të shpejtë nga aeroporti ekzistues i Tiranës, veçanërisht duke pasur parasysh se aeroportet e Vlorës dhe të Tiranës janë vetëm dy orë larg me makinë.
“Ka një bum aktual për të ndërtuar resorte hotelesh përgjatë bregdetit – në shikim të parë – mund të duket si opsioni më premtues dhe të sigurojë më shumë para,” thotë ajo. Megjithatë, “Ndërtimi i një aeroporti kaq afër një shtrirjeje të pazhvilluar të bregdetit lë të kuptohet qartë drejt planeve për të zhvilluar më tej turizmin në zonë”, shton ajo.
Kryeministri, Edi Rama, është një mbështetës dhe drejtues kryesor i projektit, duke shprehur më parë shpresat se aeroporti i ri do të nxiste rritje eksponenciale të turizmit. Aeroporti i Vlorës pritet të presë fluturime direkte nga e gjithë bota, me disa që vlerësojnë se do të krijojë mijëra vende të reja pune, do të ulë çmimet e fluturimeve dhe do ta kthejë aeroportin në portën më të rëndësishme turistike të rajonit.
Përfitimet janë të qarta, por biseda e vërtetë duket se është me çfarë kostoje. Ekziston rreziku që aeroporti mund të krijojë një flluskë tjetër resorti të paqëndrueshëm që nuk arrin të tërheqë turistët në destinacionet e brendshme. Mirela Kumbaro, ministrja e Turizmit dhe Mjedisit e Shqipërisë, premtoi më parë se do të kërkonte eko-turizëm të nivelit të lartë, në një largim nga paketat e pushimeve në plazh. Planet aktuale duket se po ecin në një drejtim tjetër.
Për vizitorët që duan të kenë një ndikim pozitiv në vend, Spangenberg këshillon të kërkojnë oferta turistike lokale në shkallë të vogël. “Është mirë të jesh kurioz,” këshillon Spangenberg, “të shkosh me sy hapur nëpër botë”. Për ata që kanë luksin për të pasur kohë për të ngadalësuar udhëtimin drejt Shqipërisë, opsionet e kalimit të trageteve dhe autobusëve mbeten. Në mënyrë të ngjashme, Bino sugjeron shmangien e zhvillimeve të mëdha dhe të përhapura që janë ndërtuar në zonat e mbrojtura, duke paralajmëruar për ndikimin e tyre katastrofik në natyrë dhe mungesën e jetëgjatësisë për turistët, pavarësisht rritjeve fillestare dhe të shpejta. “Ndikimi shkon përtej brezave,” thotë ajo.
