Një rezervuar masiv hidrogjeni mund të fshihet thellë nën një minierë kromi në Shqipëri, ka zbuluar një studim i ri.
Rezervuari ndodhet brenda një pjese të kores dhe mantelit të Tokës që dikur shtrihej në fund të oqeanit dhe u gërvisht kur pllaka tektonike mbi të cilën hipi rrëshqiti nën një pllakë tjetër. Pllaka e thërrmuar e kores dhe e mantelit u fut në tokë midis 45 dhe 15 milion vjet më parë dhe formoi një brez shkëmbor 1,900 milje (3,000 kilometra) të gjatë, të njohur si një ofiolit, që shtrihet nga Turqia e sotme në Slloveni.
Ofiolitet ekzistojnë në mbarë botën dhe kërkimet kanë dokumentuar më parë rrjedhjen e gazit të hidrogjenit nga puset dhe minierat e shpuara në këto formacione. Në studimin e ri, shkencëtarët zbuluan rezervuarin falë reve të mëdha të gazit hidrogjen që rrjedhin nga pellgjet e ujit brenda minierës së Bulqizës, e cila ndodhet 25 milje (40 km) në verilindje të Tiranës, Shqipëri. Rezervuarë të tillë hidrogjeni mund të përdoren për të siguruar karburant pa karbon, por infrastruktura e thellë e nevojshme për ta bërë këtë mungon dhe gazi është në thelb i vështirë për t’u nxjerrë.
“Ne kemi parë shumë burime hiperalkaline të vendosura në ofiolite në mbarë botën ku hidrogjeni po fryn [jashtë],” tha autori kryesor i studimit Laurent Truche, një profesor i gjeokimisë në Universitetin e Grenoble Alpes në Francë, për Live Science në një email. Por “ajo që ne kemi vëzhguar thellë në minierë është një dimension tjetër,” tha Truche, dhe “shndërron një pishinë kulluese brenda një galerie miniere në një xhakuzi 30 metra katrorë që të lë pa frymë, që gufon me hidrogjen pothuajse të pastër.”
Truche dhe kolegët e tij eksploruan nivelet më të thella të minierës së kromit në Bulqizë dhe regjistruan sasi ekstreme të gazit të hidrogjenit që rrjedh nga shkëmbinjtë dhe flluska nëpër pellgje uji. Matjet e tyre sugjerojnë se të paktën 220 ton (200 tonë metrikë) hidrogjen me cilësi të lartë ikin nga miniera çdo vit, që është një nga normat më të mëdha të rrjedhës natyrore të hidrogjenit të dokumentuara deri më sot.
Hidrogjeni është një gaz shumë i ndezshëm. Përqendrimet e larta të matura brenda minierës së Bulqizës mendohet se kanë shkaktuar tre shpërthime që nga viti 2011, duke vrarë katër minatorë dhe duke plagosur shumë të tjerë. “Studimi ynë do të ndihmojë për të kuptuar fenomenin dhe për të përmirësuar sigurinë,” tha Truche.
Zbulimi gjithashtu hedh dritë mbi kushtet gjeologjike që mbyllin rezerva të mëdha të hidrogjenit natyror nën tokë. Nxjerrja e hidrogjenit nga miniera e Bulqizës ka të ngjarë të jetë grumbulluar në thyerje tektonike midis dy blloqeve shkëmbinj thellë brenda ofiolitit, sipas studimit të ri, i cili u botua të enjten (8 shkurt) në revistën Science. Kjo zonë faji vlerësohet të jetë 33 këmbë (10 metra) e gjerë, deri në 3,300 këmbë (1,000 m) e gjatë dhe deri në 16,400 këmbë (5,000 m) e thellë dhe “mund të vërehet lehtësisht në galeritë më të thella të minierave”, midis 1,640 këmbë (500 m) dhe 3,300 këmbë të thella, tha Truche.
“Ne ende nuk e dimë se si është vulosur ky defekt, por nuk ka gjurmë të dukshme në sipërfaqe”, shtoi ai.
Sipas studimit, deri në 55,000 ton (50,000 tonë metrikë) hidrogjen mund të fshihen në rezervuarin poshtë minierës – mjaftueshëm për të mbajtur rrjedhën e lartë për 238 vjet, sipas studimit.
Depozitat e hidrogjenit natyror janë një burim premtues i energjisë pa karbon nëse ato janë të nxjerrshme dhe mjaftueshëm të mëdha.
“Ajo që e veçon zbulimin tonë është fluksi i madh i gazit pothuajse të pastër [hidrogjen] që kemi vëzhguar,” shkruajnë autorët në studim. “Në kontekstin e tranzicionit të energjisë, gjetjet tona mund të ndikojnë ndjeshëm në kërkimin e vazhdueshëm për burime të reja energjetike.”
